سوال:
تاریخ پیدایش شیعه چه زمانی است؟

پاسخ:
در تاریخ پیدایش شیعه، بین ارباب سخن اختلاف است. و در این باره دیدگاههای متفاوتی وجود دارد، که به بعضی اشاره می‌شود.
عده‌ای معتقدند، با نزول آیه انذار عشیره «أنذر عشیرتک الأقربین» در مرتبه دوم دعوت پیامبر از خویشاوندان و پس از آن که نخستین دعوت را ابولهب بی‌نتیجه گذشت. آن حضرت اقوامش را به خانه‌اش خوانده و فرمود: «خداوند به من دستور داده است تا شما را به سوی او دعوت کنم، پس کدام یک از شما دعوت مرا می پذیرد تا وزیر و برادر و وصی و جانشین من در بین شما باشد؟» اما همه سکوت کردند. 

و آن گاه حضرت علی (علیه السلام) برخواسته، و عرض کرد: «ای رسول خدا من وزیر تو در این کار خواهم بود». مورخین و تفسیر نگاران نقل کرده‌اند که پیامبر دست بر گردن حضرت علی انداخته و فرمود:« این علی برادر و جانشین و نماینده من در بین شما خواهد بود پس سخن او را بشنوید و اطاعتش کنید» و او را بدین سان به جانشینی خود منصوب کرد.

بر مبنای این سخن، نصب حضرت علی (علیه السلام) به مثابه جانشین پیامبر آن هم در ابتدای دعوت، بیانگر آن است که تشیع همزاد اسلام است. برخی نیز می‌گویند، با نزول آیه هشت سوره بینه: «در حقیقت کسانى که گرویده و کارهاى شایسته کرده‌‏اند، 
آنان هستند که بهترین آفریدگان هستند». حضرت رسول الله (صلی الله علیه و آله) رو به حضرت علی (علیه السلام)، کرده فرمود:« بهترین آدمیان تو و شیعیانت هستی» 

بنابراین این آیه، رسول الله خود پیروان علی (علیه السلام) را قبل از هجرت و در شهر مکه «شیعه» نامیده بود. در مقابل، این سخن، برخی معتقدند، شیعه پس از جریان سقیفه و به دنبال آن در شهر مدینه پدیدار شد.
از نخستین گزارش‌هایی که شیعه را به مثابه فرقه‌ای مذهبی معرفی می‌کند، روایتی از امام حسن مجتبی (علیه السلام) است که در آن، غالیان از جرگه شیعیان، خارج می‌شوند. این گزارش نشان می‌دهد، که در دوران امامت امام حسن (علیه السلام)، تشیع در جایگاه یک فرقه مذهبی پذیرفته شده بود.